گفت و گوی دکتر حسنوند با فرارو درخصوص سهم منابع آلاینده در آلودگی هوای کم سابقه تهران
آلودگی این روزهای تهران نتیجه عوامل متعددی است، اما نبود پایش دقیق باعث شده نقش واقعی خودروها، صنایع و سوختها همچنان نامشخص باقی بماند.
به گزارش خبرگزاری فرارو و روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران پژوهشکده محیط زیست، دکتر محمدصادق حسنوند، رییس مرکز تحقیقات آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست در گفتگو با خبرگزاری فرارو در خصوص سهم منابع آلاینده در آلودگی کم سابقه تهران عنوان می کند:
برای تعیین سهم منابع آلودگی، باید مطالعهای تحت عنوان source apportionment یا سهمبندی منابع انتشار انجام شود؛ اما در حال حاضر هیچ مطالعهای که بهصورت جامع و در نقاط مختلف تهران انجام شده باشد، وجود ندارد. مطالعاتی که در سالهای ۹۲ و ۹۴ صورت گرفته، تنها به چند نقطه محدود در شهر تهران اختصاص داشته است.»
او افزود: «از سوی دیگر، مطالعات سیاهه انتشار صرفاً میزان انتشار آلایندهها را نشان میدهند، نه غلظت آنها را در هوا. براساس همین مطالعات، سهم ترافیک و حملونقل در آلودگی هوای تهران بیش از ۷۰ درصد برآورد شده، اما این دادهها مربوط به همان سالهاست و به نظر میرسد شرایط فعلی تفاوتهای چشمگیری با آن دوره داشته باشد.»
این متخصص بهداشت محیط گفت: «اخیراً شرکت کنترل کیفیت هوا به همراه سازمان محیطزیست مطالعهای را آغاز کردهاند تا بتوانند سهمبندی منابع انتشار را بهروز و دقیقتر مشخص کنند. در عین حال، سهم منابع دیگر، مانند منابع ثابت یا عوامل طبیعی از جمله طوفانهای گرد و غبار، همچنان شفاف نیست. همین نبود شفافیت باعث بروز مشکل شده و امکان تشخیص دقیق ریشه آلودگی را از بین برده است. در چنین شرایطی، وضعیت شبیه ورود به یک اتاق تاریک است. درواقع بدون دادههای معتبر، صحبت کردن و تصمیمگیری درباره منبع آلودگی عملا امکانپذیر نیست.»
او افزود: «در بحث مازوتسوزی نیز با کمبود دادههای شفاف روبهرو هستیم. مهمترین شاخص مازوتسوزی، افزایش دیاکسید گوگرد است. بررسیها نشان میدهد وضعیت سوخت توزیع شده در این آلاینده در تهران بهطور کلی مطلوبتر است، هرچند این شرایط از شهری به شهر دیگر متفاوت است؛ برای مثال در اراک، سهم سوخت مایع در ایجاد آلودگی هوا بهمراتب بیشتر از تهران است.»
حسنوند گفت: «در بسیاری از کشورهای دنیا مانند آلمان و ترکیه، حدود ۳۰ درصد تولید برق با استفاده از سوختهای جامد مانند زغالسنگ و سوختهای مایع انجام میشود، اما تفاوت اصلی در بهکارگیری تجهیزات کنترل آلودگی هواست. در این کشورها، نصب و بهرهگیری از این تجهیزات برای صنایعی که از سوخت مایع استفاده میکنند، بخشی از سیاست راهبردی تأمین برق محسوب میشود. در ایران نیز امکان استفاده از سوخت مایع وجود دارد، اما مشروط بر آنکه نیروگاهها به تجهیزات کنترلی مجهز باشند؛ تجهیزاتی که قادرند بیش از ۹۵ درصد آلایندههای ناشی از سوخت مایع را حذف کنند.»
آلاینده سوخت مایع اثرات جدی بر سلامت انسان دارد/ ۵۸ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا ثبت شده/ وضعیت مرگ و میر در اثر آلودگی هوا نسبت به سال گذشته وخیمتر شده
او افزود: «استفاده از سوخت مایع منجر به تولید دیاکسید گوگرد، ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن میشود که اثرات جدی بر سلامت انسان دارند. حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد این آلایندهها به ذرات معلق تبدیل میشوند و همین ذرات، مهمترین چالش آلودگی هوا در تمام مناطق کشور بهشمار میروند. براساس گزارشها، در سال ۱۴۰۳ حدود ۵۸ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا ثبت شده است. نکته نگرانکنندهتر آنکه دادههای ثبتشده از ابتدای فروردین تا امروز، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته در شهر تهران، افزایش چشمگیری را نشان میدهد و وضعیت امسال بهمراتب وخیمتر از سال قبل است.»
رییس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: «یکی از دلایل اصلی این شرایط، کنترلنشدن منابع انتشار است. سالانه حدود دو میلیون ناوگان فرسوده به چرخه حملونقل کشور اضافه میشود، در حالی که امسال تنها حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار دستگاه از رده خارج شدهاند. در شش تا هفت سال گذشته نیز این عدد همواره زیر ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار دستگاه بوده است. زمانی که منابع انتشار، بهویژه ناوگان حملونقل پرمصرف، از رده خارج نمیشوند، نمیتوان انتظار بهبود وضعیت را داشت؛ چراکه چشمههای تولید آلودگی در حال افزایشاند.»
او افزود: «از سوی دیگر، تغییر اقلیم و کاهش بارندگیها، باعث تشدید و فعال شدن منابع طبیعی تولیدکننده آلودگی شده و در تهران نیز به افزایش غلظت آلایندهها دامن زده است. در این شهر، سهم حملونقل عمومی در ترددهای روزانه کمتر از ۲۵ درصد است؛ رقمی که فاصله زیادی با وضعیت مطلوب دارد. تهران به حدود ۷ هزار دستگاه اتوبوس نیاز دارد، اما در حال حاضر تنها نزدیک به ۲ هزار دستگاه در ناوگان فعال است؛ شکافی جدی که خود به تداوم بحران آلودگی هوا منجر میشود.»
حسنوند گفت: «در همه جای دنیا، یکی از ارکان اصلی مقابله با آلودگی هوا، مسئولیتپذیری همگانی است. در گام نخست، خودروها باید به معاینه فنی مراجعه کنند؛ موضوعی ساده اما حیاتی که اجرای آن هنوز با چالشهای جدی روبهروست. پس از آن، نوبت به حملونقل عمومی میرسد؛ بخشی که در تهران بهشدت ضعیف است. در این میان، وضعیت موتورسیکلتها نگرانکنندهتر است؛ کمتر از ۵ درصد موتورسیکلتهایی که مشمول معاینه فنی هستند، به مراکز مربوطه مراجعه کردهاند.»
سیستم حاکمیتی باید زیرساختهای شهری را فراهم کنند/ از ۱۳۹۷، روند آلودگی هوا در کشور افزایشی شده
او افزود: «از سوی دیگر، سیستم حاکمیتی و شهرداریها موظفاند زیرساختهای شهری را بهگونهای فراهم کنند که امکان «فعالیت بدنی» فراهم شود. اگر شهر به شکلی طراحی شود که شهروندان بتوانند برای مسیرهای کوتاه از پیادهروی و دوچرخهسواری استفاده کنند، بدون تردید وضعیت کیفیت هوا بهبود مییابد. در مجموع، همه ما در قبال کیفیت هوا مسئولیم؛ اما سهم و مسئولیت مردم در مقایسه با سیاستگذاران و سرمایهگذاران کمتر است. اگر این نقشها بهدرستی تعریف و اجرا شوند، میتوان به بهبود وضعیت کیفیت هوا امید داشت. با این حال، آمارها نشان میدهد از سال ۱۳۹۷ به اینسو، روند آلودگی هوا در کشور افزایشی بوده است.»
این متخصص بهداشت محیط گفت: «در حوزه انرژی نیز طبق قانون و استانداردهای موجود، نیروگاهها باید از سوختهایی استفاده کنند که میزان گوگرد آنها حدود ۵۰ پیپیام باشد؛ سوختی با گوگرد کم که بهطور محسوسی آلایندگی را کاهش میدهد. اگر وزارت نفت بتواند این نوع سوخت را تامین کند، میزان آلودگی هوا کمتر خواهد شد. در عین حال، اگر وزارت نیرو یا وزارت صمت ناچار به استفاده از سوخت مایع شوند، الزاما باید از تجهیزات کنترل آلایندگی برخوردار باشند. با توجه به ناترازی انرژی، ممکن است استفاده از سوخت مایع اجتنابناپذیر باشد، اما این استفاده تنها در صورتی قابل قبول است که با نصب تجهیزات کنترلی همراه شود.»
او در نهایت گفت: «با این حال، دادههای شفافی درباره میزان کمسولفور بودن مازوت مصرفی در دسترس نیست و امکان قضاوت دقیق بر اساس اطلاعات مستقیم وجود ندارد. آنچه در اختیار داریم، دادههای مبتنی بر پایش آلایندههاست که نشان میدهد دستکم در شهر تهران، اثر مازوتسوزی با شدت کمتری نسبت به برخی شهرهای دیگر دیده میشود.»
برای مشاهده کامل خبر تصویر بارکد زیر را اسکن نمایید.
ارسال نظر